Web Analytics Made Easy - Statcounter

زیگمونت باومن، جامعه‌شناس و فیلسوف لهستانی‌تبار که پارسال از دنیا رفت، یکی از اثرگذارترین چهره‌ها در نظریه اجتماعی بود. او در کتاب زمانه سیال: زندگی در عصر عدم‌اطمینان۱ (۲۰۰۷) نه تنها شیوه نگاه ما به چیزها، بلکه حتی اصل عبارات و مفاهیمی را که استفاده می‌کنیم زیر سوال می‌برد. به عنوان مثال، «بحران پناهجویان» تلویحاً می‌گوید خود پناهجویان عامل مشکلی بوده‌اند که حل‌وفصل آن بر دوش دیگران افتاده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این تعبیر به یک رنجش تقریباً پنهان (و یک تمایز میان «ما» و «آن‌ها») دلالت می‌کند. در نظر باومن که از نژادپرستی و یهودستیزی آسیب خورده است، ناتوانی ما در کنش دسته‌جمعی، بیشتر بازتاب نوعی «بحران در انسانیت» است. او صدایی خردمندانه، تفکربرانگیز و ظریف بود که به ما کمک می‌کرد درباره دنیای معاصر بازنگری کنیم و سردرگمی‌های زمانه‌مان را بهتر بشناسیم. امروز به فرزانگی او نیازمندیم.

اریک هافر مومن واقعی۲ را در سال ۱۹۵۱ نوشت اما گرد گذشت زمان بر این اثر نمی‌نشیند. علل روان‌شناختی تعصب و افراط چیست؟ چه چیزی افراد را در تفکرات‌شان چنین مطمئن و صلب می‌کند؟ شاید این کتاب برای برخی خوانندگان دلهره‌آور باشد، چون پُر از حکمت‌های واقع‌بینانه تیره و تار است. این کتاب مطالعه‌ای مهم است که بررسی می‌کند چرا جنبش‌های توده‌ای، حتی در «جامعه‌های فردگرای» ما، چنین جذاب‌اند. در دورانی که قبیله‌گرایی، پوپولیسم، ملی‌گرایی و انزواطلبی در سراسر دنیا شتاب گرفته است، و نارضایتی‌ها روزبه‌روز بیشتر می‌شوند، ما باید درک کنیم که چرا این ایدئولوژی‌ها برای چنین تعداد زیادی از مردم جذاب‌اند. هافر گفت: «هرچه فرد مشروعیت کمتری داشته باشد که بر فضایل خودش تاکید کند، آماده‌تر می‌شود که همه فضیلت‌ها را برای ملت یا دین یا نژاد یا آرمان مقدسش در نظر بگیرد».

ضدروشن‌فکرگرایی در زندگی آمریکایی۳ هم در دهه ۱۹۶۰ نوشته شد، اما دقیقاً به درد امروز می‌خورد. این کتاب یک مطالعه بصیرت‌افزا است که جایزه پولیتزر را نصیب مولفش، ریچارد هافستدر، کرد. این کتاب بعداً برای مدتی فراموش شد، اما اکنون پرفروش شده است و دوباره در قفسه‌های کتاب‌فروشی‌ها دیده می‌شود. هافستدر به کندوکاو در این نکته پرداخت که رنجش از حیات ذهنی، یک جریان پنهان ولی قدیمی در فرهنگ و جامعه ایالات متحده بوده است. امروز با اوج‌گیری پوپولیسم و دموکراسی‌های غیرلیبرال، لفّاظی‌ها و شعارهای ضدروشنفکری هم رشد کرده‌اند. رمانتیزه کردن «مردم واقعی» و سیاه‌نمایی روشنفکران، نشانه‌هایی آشنا نزد کسانی‌اند که ملی‌گرایی افراطی و قبیله‌گرایی را مطالعه کرده‌اند. هافستدر نشان‌مان می‌دهد که این موضع ضدروشنفکری پدیده جدیدی نیست، ولی شاید عواقب غیرمنتظره‌ای داشته باشد.

زنان و قدرت۴ به قلم مری بیرد، کتابی خواندنی است که در باشگاه‌های کتاب، میان دوستان و در گروه‌های کتاب‌خوانی خوانده می‌شود. این کتاب می‌پرسد که تاریخ چه رفتاری با زنانی داشته است که جرات کرده‌اند در فضاهای عمومی موضع‌گیری کنند، و آیا اوضاع بهبود یافته است یا خیر. که پاسخ این است: از برخی جهات بله، و از برخی جهات اصلاً. این کتابِ روشنگر توضیح می‌دهد که سازوکار زن‌ستیزی چیست و این پدیده چرا این‌قدر تاب‌آور است و دوام دارد. جامعه‌های پدرسالار، معیارهای متفاوتی را برای زنانی در نظر می‌گیرند که وارد عرصه سیاست‌ورزی می‌شوند و به قدرت می‌رسند. من شیوه بیرد را در کندوکاو درباره مفهوم قدرت و اینکه چطور از آن برای ساکت کردن زنان استفاده شده است، می‌پسندم. او روشن می‌کند اکنون وقت به چالش کشیدن آن زبانی رسیده است که تبعیضی نظام‌مند علیه زنان روا می‌دارد.

نویسنده دیگری که دیدگاه‌هایش نظر ما را تغییر می‌دهند و روحمان را التیام می‌دهند، نائومی کلاین است. علی‌رغم ماهیت غم‌انگیز موضوع کتابش، لحن او روح‌افزا، انرژی‌بخش و خوش‌بینانه است. برای درک روشن‌تر اینکه نابرابری چگونه در تاروپود ساختار سرمایه‌داری جای گرفته است، باید همه‌چیز تغییر می‌کند: سرمایه‌داری علیه اقلیم۵ را خواند. این کتاب عالی است: برای تجدید ایمانمان به ابنای بشر، برای ایجاد حسی از همبستگی جهانی و آگاهی زیست‌محیطی، و برای آنهایی که هرگز دست از رویاپردازی درباره یک آینده بهتر و روشن‌تر دست برنمی‌دارند.

پی‌نوشت‌ها:
• این مطلب در تاریخ ۲۷ ژانویه ۲۰۱۸ با عنوان «Further reading: Elif Shafak on books to change your mind» در وب‌سایت گاردین منتشر شده است و وب‌سایت ترجمان در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۹۶ آن را با عنوان «نویسنده ملت عشق از کتاب‌های تاثیرگذار زندگی‌اش می‌گوید» منتشر کرده است.
•• الیف شافاک (Elif Shafak) استاد دانشگاه‌های میشیگان و آریزونا و از پرفروش‌ترین نویسندگان ترک‌تبار است. از او چندین رمان از جمله ملت عشق و من و استادم به فارسی ترجمه شده است.
[۱] Liquid Times: Living in an Age of Uncertainty
[۲] The True Believer
[۳] Anti-intellectualism in American Life
[۴] Women and Power
[۵] This Changes Everything: Capitalism vs the Climate

منبع: الف

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.alef.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «الف» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۶۹۰۳۵۷۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی: