درباره «عشق» به بهانه کتاب «ملت عشق»

به گزارش خبرنگار مهر، متن زیر یادداشتی از حجت الاسلام حبیب الله بابایی است که در ادامه می خوانید؛

کتاب «ملت عشق» عشق سنتی (عشق شمس و مولوی) را راهی به رهایی از جامعه بی عشقِ مدرن (خانواده دیوید) می داند، ولی نهایتا در چالش بین سنت و مدرنیته، عشق سنتی را به عشق مدرن تحویل و تاویل می برد و نوعی از هرهری مسلکی را در عشق (عشق اللا و عزیز) توصیه می کند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اینکه ایرانیان بعد از دوره ای از تجربه عشق غربی (در ولنتاین)، امروزه عشقِ گم‌گشته خود را در آثاری از ترکیه مدرن و کسانی چون الیف شافاک دنبال کنند، از عجایب گم‌شدگیِ ماست. عجیب و غریب بودگی این ولع عشقی جماعت ایرانی در استقبال از ملت عشق، از این روست که ایرانیان که در ادبیات و فرهنگ و تمدن و حتی خط‌شان (مثل خط شکسته‌نستعلیق که خط غزل و عشق و البته مختص به ایرانیان است) آمیخته به عشق‌اند و باید تاریخ و سرزمین ایران بویژه در دوره اسلامی‌اش را «تمدن عشق» نامید، اکنون به کجا رسیده که در پی عشقی وامانده در میانه سنت و مدرنیته حیران است و آنچه را که خود دارد از بیگانه تمنا می‌کند.

سال ۸۵  که کتاب «شبح عشق عرفی و حقیقت عشق عرفانی در روابط انسانی» برای یکی از مراکزی که موضوع زنان را مردانه دنبال می کنند، نوشتم. در آن کتاب که توفیق نشر پیدا نکرد (به این بهانه که قرار نیست حوزه علمیه وارد این قبیل موضوعات بشه) تلاشم بر این بود که ظرفیت‌های تربیتی عشق انسان به انسان را در عرفان بشمارم و ثانیا عشق سکولار عرفی (عشق صورت و عشق بدن) را از عشق مجازی و واقعی (عشق جان و عشق سیرت) جدا کرده و راه را به وسع خودم و به زعم خودم بر تحریف عشق در فرهنگ دنیای مدرن ببندم. راهی که من خواستم ببندم، الیف شافاک آن را برای صدها هزار مخاطب ایرانی گشوده و البته بر آن توصیه می کند  و در قاعده چهلم به صراحت می گوید «عمری که بی عشق بگذرد، بیهوده گذشته. نپرس که آیا در پی عشق الهی باشم یا عشق مجازی، عشق زمینی یا عشق آسمانی یا عشق جسمانی؟ از تفاوتها تفاوت می زاید. حال آنکه به هیچ متمم و صفتی نیاز ندارد عشق. خود به تنهایی دنیایی است عشق.»

بدین سان الیف شافاک هرچند رمانی در خور توجه نوشته  ولی در نظریه عشق‌اش بی مبناست و نمی داند عاشق اینترنتی و سرگشته خود را در سرعت تحولات فرهنگی و تغییرات عشقی‌اش به کدامین سو بکشاند، ژانت در عشق‌اش راه به طلاق می‌برد و اللا هم با مرگ معشوق‌اش به سمت نیهیلیسم در عشق می‌رود (دقت کنید چگونه عشق با مرگ بدن معشوق می‌میرد). عشق در «ملت عشق» در دوسویه سنت و مدرنیته در قونیه و بوستون، عشقی  بی‌قاعده (و بی شریعت) است که در آن اصول بنیادین عشق مانند وحدت (یا توحید) در عشق، عفت در عشق، کتمان عشق، و آنگاه هجران و صبوری و تقوی (که قرآن با «لاتقربوا»هایش آن را تاکید می کند) در عشق مغفول مانده و بر بی‌صبری و شتابزدگی و طبیعت سرکش بودنِ عشق تاکید می‌شود. 

نکته مهم و آزاردهنده در این گونه تفسیر از عشق و معنویت، تضاد بین عشق حقیقت از یک سو و عشق مردم از سوی دیگر  است که برای رهاشدن از زنجیرهای نفسانی و نیل به حقیقت عشق و عشق به حقیقت باید خود را منفور خلق ساخت (با متهم ساختن خود در شرابخانه یا در رفت و شد با گل‌کویر روسپی) محبوبیت خود را در زمین و آسمان (اللهم اجعلنی...محبوبه فی ارضک و سمائک) ارزان فروخت. این گونه از معنویت‌پیشگی احتمالا ترجیح معنویت فردی  و یا فردیت معنوی (spiritual individualism) بر معنویت اجتماعی (معنویت ارتباطی من با دیگری) است که شافاک در بستر عشق عرفی و لیبرال ناخواسته بدان غلتیده است.

به رغم ملاحظاتی که در مورد این کتاب می‌توان داشت، به رسم انصاف باید بر نکته مهم شافاک در این کتاب تاکید کرد و آن را ارج نهاد و آن نقش عشق انسانی در نجاتِ «سقوط‌کردگان» (مانند گل‌کویر، یا سلیمان‌مست) است.  اینکه برای عوض شدن و یا عوض کردن هیچگاه دیر نیست (قاعده ۳۸) و اینکه باید پست‌ترین آدمها مانند روسپی‌ها، دیوانه‌ها، بی‌خانمان‌ها، و جذامی‌ها و گداها را هم باید در صورتبندی نظم جامعه در نظر آورده و قابلیت‌های انسانی‌شان را احیا و فعال کرد و راه‌های برگشت را همیشه بر ایشان گشوده نگاه داشت. 

کد خبر 4767781

منبع: مهر

کلیدواژه: عشق مولوی نشست علمی کنفرانس بین المللی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی فعالیت های قرآنی نقد کتاب آیت الله جوادی آملی فلسفه قرآن پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی خانه اندیشمندان علوم انسانی علوم اجتماعی سازمان اوقاف و امور خیریه مهدویت انجمن جامعه شناسی ایران

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۷۴۰۲۷۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

لزوم تکمیل طرح مدرن فاضلاب شهری هشترود

به گزارش خبرگزاری صداوسیما؛ مرکز آذربایجان شرقی فرید قشلاقی در جلسه ستاد پیشگیری و فرماندهی عملیات بحران افزود: متاسفانه آبفای هشترود طرح پیشرفته فاضلاب را تکمیل نمی‌کند و پسابهای ریخته شده به رودخانه شهر موجب بروز بیماری در فصل تابستان و بوی بد می‌شود.

وی اضافه کرد: آب و فاضلاب شهری هم باید در اجرای طرح فاضلاب مدرن شهری اقدامات لازم را انجام دهد و این طرح را هرچه زودتر به اتمام برساند تا مردم مجبور به هدایت فاضلاب‌های خانگی خود به داخل رودخانه نشوند.

فرماندار هشترود گفت: با توجه به اینکه حریم و بستر رودخانه‌های هشترود مشخص نیست اداره امور مناع آب هم باید ترتیبی اتخاذ کند که در اسرع وقت هم حریم و هم بستر رودخانه‌های شهرستان معین شود.

قشلاقی گفت: مشخص نبودن بستر رودخانه‌های داخل شهر وحتی خارج از شهرستان باعث تعرض افراد به این ناطق شده و در صورت بروز سیل و خسارت باید خسارت جبران ناپذیری به افراد خسارت دیده پرداخت شود در صورتی که اصلا حق آنها نیست.

پورصادق شهردار هشترود هم تجهیز آتش نشانی این شهر را خواستار شد و گفت: خودروهای آتش نشانی این شهرستان نیاز به تعمیر دارند و در صورت بروز حادثه‌ هم زمان در شهرستان با مشکل رو به رو خواهیم شد.

وی افزود: با توجه به اینکه بیشتر محلات شهر قدیمی هستند و خودروهای سنگین آتش نشانی نمی‌توانند وارد آن مناطق شوند از این رو درخواست تجهیز آتش نشانی را به خودرو‌های سبک از جمله نیسان و موتور داریم تا بتوانیم در صورت بروز حادثه خدمات به مردم بدهیم.