چرا «ملت عشق» محبوب است

خبرگزاری آریا- شیوه روایتگری کتاب بویژه  داستان اصلی یعنی شمس و مولانا ، که از زبان بیش از سی نفر گفته می شود به نظرم بسیار شیرین و البته هوشمندانه بود.

به گزارش خبرگزاری آریا، در این یادداشت کتاب "ملت عشق" مورد بررسی قرار گرفته است.

توصیف کتاب چهل قانون عشق  یا ملت عشق،  اثر الیف شافاک نویسنده ترکی-فرانسوی را از زبان قشرهای مختلف (عموماَ قشر جوان و دانشجوهایمان) می شنیدم و فقدان فرصت مطالعه اش آزارم می داد تا اینکه دم عیدی بالاخره خواندمش.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

راستش تعریف و تمجیدهایی که خیلی ها از آن می کردند باعث شد  نتوانم به صراحت بگویم که به نظر من  کتاب کم ارزشی  است. اولش به تجربه و فهم خودم شک کردم، از جنبه های مختلف در ذهن خودم مرورش کردم اما نتوانستم عظمتی که دیگران در آن می دیدند و مطالعه چندباره اش را توصیه می کردند، من هم ببینم و درک کنم. خواستم به برخی دوستان خود بگویم که این کتاب آنقدرها هم جالب نیست اما از واکنش آنها مطمئن نبودم. شگرد خوبی که نویسنده کتاب در آن موفق بوده، همین است، به شدت  به خواننده القا می کند که اگر مخالف محتوای کتاب باشی،  تو از عشق چیزی نمی دانی و آزاد و رها نیستی.  و این با کل شعارهای قهرمان (امروز و دیروز) کتاب که تو را به پذیرش تضادها و پلورالیزم دعوت می کنند در تضاد است.

شیوه روایتگری کتاب بویژه  داستان اصلی یعنی شمس و مولانا ، که از زبان بیش از سی نفر گفته می شود به نظرم بسیار شیرین و البته هوشمندانه بود. هوشمندانه از این بابت که با این روش داستان نویسی، خواننده،  همدلی زیادی با خیلی از شخصیت ها و در نتیجه خیلی از مرام و عقاید مختلف  و متضاد خواهد داشت و این دقیقا با هدف رمان، متناسب و همسو می باشد.  آنجا که تعالیم اصیل و عرفان واقعی در لابلای کتاب به چشم می خورد واقعاَ لذت بخش و فرح افزاست اما جاهایی که صوفیسم به معنی ضدیت با شریعت سربر می آورد و از زبان شمس به ما القا می شود، به مردمی شبیه می شویم که مغولها در کنار بلایای عدیده اقتصادی و اجتماعی، بر سر ملت خراب شدند و این فرقه ها با دعوت به دنیاگریزی و ساختارشکنی، روح معنویت را در جامعه می دمیدند : آیا اکنون هم در چنین جامعه ای زندگی می کنیم که شعارهای صوفی گرایانه خریدار پیدا می کند؟ 

برخی مقامهای معنوی به زیبایی در کتاب توصیف شده اند، از جمله مقام تسلیم و صبر و ... اما  ساختارشکنی  شاید مهمترین ویژگی قهرمانان این کتاب و دعوت رسمی نویسنده ازخوانندگانش باشد؛ دعوت به شکستن ساختارهایی که هم اللا و هم مولوی سخت به آن پایبند بودند یعنی خانواده و شریعت. برای همین است که طیف قابل توجهی از مردم بویژه قشر جوان مجذوب کتاب می شوند. آنها را به رهایی و مقید نبودن فرا می خواند! اما نه مثل دیگر روشهای کلیشه ای بلکه با شعار حقیقت گرایی و معنویت گرایی که اتفاقاَ در ذات همه ما به ودیعه گذاشته شده است. جوهره اصلی پیام کتاب این است: معنویت، چیزی بالاتر از شکلهای مختلف دینی و بویژه شریعت است. این شعار، سر خیلی از دراویش و بعضاَ حقیقت طلبها را در طول قرنها به باد داده است. شکلهای سالم و الهی آن که مصداق بارزش در داستان موسی و خضر در قرآن هم آمده است، حقیقتاَ برای امروز جامعه ما خیلی بدرد بخور هست. اما شکلهای انحرافی آن بسیار بیشتر از وجوه اصیل و زیبای آن به چشم می خورد. نمونه انحرافی اش را در کتاب ملت عشق می بینیم؛  این کتاب، از من خواننده می خواهد بپذیرم که یک زن متاهل، در حساس ترین مقطع و شرایط زندگی و هویت یابی بچه هایش حق دارد به صورت عرفانی!!، عاشق مرد دیگری شده و زندگی را فدای یافتن حقیقت نه بلکه راوی حقیقت! کند. عجیب تر اینکه  این عشق را نه بدلیل خیانت همسرش بلکه بدلیل تحول معنوی و درونی اش مرتکب می شود. آیا معنویت نهفته در «طریقت بالاتر از شریعت»  همین است؟  آیا همین که ما در جستجوی حق باشیم مجوزی داریم  برای زیر پاگذاشتن هنجارهای معقول و به ظاهر دست و پاگیر شریعت.

راز اصلی اقبال عمومی به این کتاب در ایران خیلی بیشتر از جاهای دیگر (حتی بیشتر از ترکیه) شاید همین تمایل به ساختارشکنی و زیرسئوال بردن قرائت رسمی از دینداری است. قرائتی که به نظر می رسد سخت گیراست و به «دیگری هرچند مجاز» هم غیرت بی جا دارد. شکلی از دینداری که لباس شریعت پوشیده و به زعم خیلی ها نمی گذارد، هرکار خلافی بکینم و در کنارش معنوی هم باشیم. معنویتی که بیشتر علاقمندان این کتاب دنبالش هستند  کاش از جنس معنویت شمس (معرفی شده در کتاب) باشد، کاش قوانینی بر آن معنویت حاکم باشد حداقل چهل قانون هم نشد لااقل چهار پنج قانون داشته باشد. اما به نظر می رسد طیفی از جوانان در لابلای کتاب ملت عشق و کتابهای مشابه، دنبال نسخه ای بسیار بسیار متساهل از معنویت هستند که اصلاَ نمی شود و  نمی خواهند که  نام دین بر آن بگذارند. نسخه ای شفابخش ، بدون قاعده و تسلی بخش دل هرجایی ، که ناکارامدی نظام حاکم و... توجیه بخش رفتارهای غیرشرعی و هنجارشکنانه شان باشد. بسیار از زنان هم می توانند جزو مشتاقان مطالعه کتاب باشند چرا که زنانگی و در برخی جاها فمنیسم بر همه ابعاد کتاب سایه انداخته است و انصافاَ برخی جاها هم این لطافت در پیشبرد قصه و شیرین کردن کتاب موثر بوده است.

 جفای دیگری که در حق مولوی دراین کتاب شده ، تلاش کتاب  برای اثبات عبور و بالاتر رفتن مولوی از شریعت (به بهانه عشق) است. شما در آثار به جا مانده از حضرت مولانا همه جا ارادت و تقید مولوی به مظاهر دینی را می توانید به عینه ببینید اما این کتاب که به سفارش بنیاد مولوی در قونیه تهیه و چاپ شده است بیشتر درصدد ترویج سماع و معرفی قونیه برای جذب توریست است تا شناساندن ماهیت حقیقی مولوی و تحول معنوی او.


یادداشت از : دکتر نقی دشتی، مدیر فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی اردبیل

منبع: خبرگزاری آریا

کلیدواژه: اردبیل دشتی یادداشت ملت عشق

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.aryanews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری آریا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۷۹۸۸۴۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

رونمایی از کتاب «مثل ابراهیم» در رزن

کد ویدیو دانلود فیلم اصلی